رحم دوشاخ

رحم دوشاخ(Bicornuate Uterus) یک ناهنجاری مادرزادی رحم است که به دلیل ادغام ناقص مجاری مولرین در دوران تکامل جنینی ایجاد می‌شود. این وضعیت با وجود دو حفره آندومتریال، معمولاً جدا شده توسط یک دیواره (سپتوم)، و یک دهانه رحم (Unicollis) یا دو دهانه رحم (Bicollis) مشخص می‌شود. شیوع این وضعیت در جمعیت عمومی بین 0.1-0.5 درصد تخمین زده شده است.

آناتومی و طبقه‌بندی:
رحم دوشاخ بر اساس میزان ادغام و ارتباط بین دو حفره، طبقه‌بندی می‌شود:

1. دوشاخ تک دهانه (Bicornuate Unicollis) : دو حفره رحمی با یک دهانه رحم.
2. دوشاخ دو دهانه (Bicornuate Bicollis) : دو حفره رحمی با دو دهانه رحم جداگانه.
3. رحم دوشاخ جزئی (Partial Bicornuate Uterus) : جداسازی ناقص حفره‌های رحمی.
4. رحم دوشاخ کامل (Complete Bicornuate Uterus) :جداسازی کامل حفره‌های رحمی.

تظاهرات بالینی:
بسیاری از افراد دارای رحم دوشاخ بدون علامت هستند، اما این وضعیت می‌تواند با موارد زیر همراه باشد:

• سقط مکرر
• زایمان زودرس
• دیسمنوره (قاعدگی دردناک)
• ناباروری
• خونریزی غیرطبیعی رحمی

تشخیص:
تکنیک‌های تصویربرداری نقش مهمی در تشخیص دارند:

• سونوگرافی: سونوگرافی شکمی یا واژینال می‌تواند دو حفره را نشان دهد. همچنین سونوگرافی سه‌بعدی جزئیات دقیق‌تری از رحم دوشاخ ارائه می‌دهد.
• MRI : روش استاندارد طلایی برای تشخیص است که منجر به تمایز رحم دوشاخ از سایر ناهنجاری‌ها مانند رحم سپتوم‌دار می شود.
• هیستروسالپنگوگرافی (HSG):: نشان‌دهنده دو حفره آندومتریال و فاصله بین آنها می باشد.
• هیستروسکوپی و لاپاروسکوپی: برای تایید تشخیص و مداخلات درمانی استفاده می‌شود.

عوارض:
1. مشکلات تولید مثلی:

• خطر بیشتر سقط جنین و زایمان زودرس.
• افزایش احتمال وضعیت بریچ جنین ( اصطلاحا جنین سر پا یا ایستاده)
• عقب ماندگی رشد جنین(IUGR )

2.مشکلات زنان‌زایمانی:

• بی‌نظمی‌های قاعدگی
• دیسمنوره

پیگیری و درمان:

موارد بدون علامت:

• نیازی به درمان نیست( فقط نظارت دوره‌ای کافی است).

موارد علامت‌دار یا با مشکلات تولید مثلی:
جراحی اصلاحی:

• متروپلاستی (Metroplasty) : ادغام دو حفره به یک رحم عملکردی.
• استفاده از تکنولوژی‌های کمک‌باروری (ART) برای ناباروری.

مراقبت‌های دوران بارداری:

• نظارت دقیق برای پیشگیری از عوارض مانند زایمان زودرس.

با مدیریت جراحی و پزشکی مناسب، بسیاری از زنان دارای رحم دوشاخ می‌توانند بارداری موفقی داشته و زندگی تولیدمثلی طبیعی داشته باشند.