در هر قسمتی از رحم که جنین اولیه لانه گزینی انجام دهد جفت در آنجا ریشه کرده و رشد می کند. براساس اینکه جفت در کدام قسمت رحم ریشه کند، نام های مختلفی می گیرد:
- جفت خلفی ( posterior): معمولا تخمک بارور شده در دیواره پشتی رحم لانه گزینی می کند.
- جفت قدامی: (Anterior) تخمک بارور شده در قسمت جلوی رحم لانه گزینی می کند.
- جفت فوندال(Fundal): وقتی جفت در قسمت بالا و قله ی رحم قرار می گیرد که می تواند با تمایل به جلو یا پشت رحم به صورت فوندال قدامی و فوندال خلفی نیز تعیین شود.
- جفت جانبی (lateral): هنگامی که جفت به دیواره جانبی رحم یعنی سمت راست یا چپ رحم می چسبد.
- جفت سر راهی(previa): هنگامی که جفت به سمت انتهای تحتانی رحم یا به سمت دهانه ی رحم (سرویکس) رشد می کند.
جفت سرراهی
موقعیت جفت در رحم و فاصله آن از دهانه داخلی رحم اهمیت بسیاری زیادی دارد. لبه تحتانی جفت باید حداقل 2.5 سانتی متر از دهانه داخلی رحم فاصله داشته باشد. فاصله کمتر به عنوان جفت سرراهی(previa) بوده که یک علت شایع خونریزی دوران بارداری است و از آنجا که یک شرایط تهدیدکننده حیات برای مادر و جنین بوده بنابراین نیاز به تشخیص و پیگیری دارد.
شیوع آن حدود 1 مورد از هر 200 حاملگی می باشد.
جفت سر راهی معمولاً در نیمه دوم بارداری (بالای 20 هفته حاملگی) ، بصورت خونریزی واژینال بدون درد تظاهر یافته و بیشترین بروز آن در 34 تا 38 هفته حاملگی می باشد.
جفت سر راهی بسته به رابطه و فاصله با دهانه داخلی رحم (سرویکس) تقسیم می شود. طیف جفت سرراهی به صورت
- low lying(پایین قرار گرفته): با رشد جنین و اتساع رحم اکثرا به سمت بالا مهاجرت کرده و در سونوگرافی های پیگیری فاصله آن از دهانه رحم افزایش می یابد.
- مارژینال (لبه ای/مرزی)
- پارشیال ( ناکامل)
- complete (کامل): برای جلوگیری از ریسک خونریزی جنین و مادر زایمان به صورت سزارین باید انجام شود.
چسبندگی جفت یا اکرتا
جفت آکرتا (Placenta accreta) اصطلاح کلی است که به چسبندگی غیرطبیعی جفت، گفته می شود. در یک جفت آکرتا، زوائد جفت فراتر از محدوده آندومتر نفوذ کرده و به داخل میومتر متصل می شود.
طیف شدت چسبندگی غیرطبیعی پرزهای جفت شامل موارد زیر است:
- جفت اکرتا
- جفت اینکرتا
- جفت پرکرتا
جفت آکرتا شایع ترین شکل تهاجم جفت است (تقریبا در 75 ٪ از موارد). و تقریبا در حدود 1 در 7000 بارداری رخ می دهد. بروز آن به دلیل افزایش عمل های سزارین در حال افزایش است. ترکیبی از یک سزارین قبلی و یک جفت قدامی احتمال ابتلا به جفت آکرتا را افزایش می دهد. این بیماری بسته به موقعیت مکانی، باعث مرگ و میر مادران تا 7 ٪ است.
بهترین راه بررسی آن، سونوگرافی ساده و داپلر می باشد که عروق پشت جفت بررسی می شود.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها:
- جفت سرراهی سزارین قبلی
- ناهنجاریهای رحمی
- جراحی های قبلی رحمی
- کورتاژ
- جراحی میوم
- سن بالای 35 سال
- سابقه حاملگی های متعدد
عوارض آن بصورت خونریزی های شدید پس از زایمان و زایمان زودرس می باشد.
در صورت تشخیص آن در طی دوران بارداری، سزارین جهت خارج کردن جنین و هیسترکتومی( برداشتن کامل رحم) انجام می شود.
